สารทจีน

ความหมายของคำว่าสารท

สารทเป็นคำที่มาจากภาษาอินเดีย แปลว่า ฤดู ซึ่งฤดูสารทนี้เป็นฤดูที่ต้นไม้เริ่มออกผล เมื่อถึงฤดูกาลเก็บเกี่ยว ผู้ที่ต้องการให้พืชพันธุ์ธัญญาหารของตนเจริญงอกงามดี ก็ได้นำพืชพันธุ์เหล่านั้นไปถวายสิ่งที่ตนนับถือ ซึ่งประเทศต่างๆ นั้นก็นิยมทำเมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวเช่น ในประเทศจีน เมื่อมีการเก็บเกี่ยวผลิตผลในครั้งแรกนั้นประเพณีนิยมที่ต้องนำผลไม้ที่เก็บเกี่ยวในครั้งแรกนี้ ถวายสักการะแด่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เคารพบูชา รวมทั้งบรรพบุรุษต้นตระกูล ทั้งนี้เพื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านั้นจะได้ดลบันดาลให้พืชผลเจริญงอกงามดี แม้แต่ในประเทศแถบตอนเหนือของยุโรป ก็มีหลักฐานปรากฏว่ามีการนำพืชพันธุ์ธัญญาหารไปถวาย เพื่อให้ผลิตผลอุดมสมบูรณ์เช่นกัน

ส่วนในประเทศไทยประเพณีการทำบุญวันสารท(แรม ๑๕ ค่ำเดือน๑๐ จันทรคติ) เป็นพิธีกรรมที่มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ตามที่ปรากฏหลักฐานในหนังสือของนางนพมาศ เนื่องจากศาสนาพราหมณ์เผยแพร่เข้ามาในประเทศไทย คนไทยจึงรับประเพณีนี้มาจากศาสนาพราหมณ์ด้วย

การทำบุญสารทนั้นไม่ได้มาจากศาสนาใด เพียงแต่เป็นการทำบุญเพื่อส่งเสริมขวัญกำลังใจแก่เกษตรกรผู้ปลูกพืชพันธุ์ธัญญาหาร เพื่อให้พืชพันธุ์มีความอุดมสมบูรณ์มากยิ่งขึ้นไป อีกทั้งการทำบุญมิใช่เรื่องเสียหายหรือแปลกประหลาดแต่ประการใด การทำบุญสารทนั้นด้วยเหตุว่าเป็นฤดูกาลแห่งการเก็บเกี่ยว จึงถือโอกาสทำบุญทำทานให้เป็นของขวัญแก่ไร่นาของตนเท่านั้น ต่อมาประเพณีสารทได้เปลี่ยนความเชื่อถือไปตามกาลเวลาและความเชื่อตามท้องถิ่นของตน บางแห่งเชื่อว่าเป็นการทำบุญเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว บางแห่งก็เป็นประเพณีการทำบุญเนื่องจากว่างจากภารกิจไร่นาจึงถือโอกาสทำบุญครั้งใหญ่เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง และครอบครัว เป็นต้น

ส่วนสารทจีนนั้น อาจารย์สันนิษฐานว่าน่าจะนำคำว่าสารทที่คุ้นชินในการทำบุญเดิมในช่วงแรม๑๕ค่ำเดือน๑๐ ของไทย มารวมกับ วันที่ ๑๕ เดือน ๗ ทางจันทรคติ ของจีน ที่เชื่อกันว่าเป็นวันที่นรกเปิดโอกาสให้วิญญาณทั้งหลายขึ้นมารับส่วนบุญที่ญาติได้ทำการเซ่นไหว้ให้ ในช่วงเช้า อีกทั้งส่วนวิญญาณที่ไม่มีญาติ ก็จะมีการเซ่นไหว้ให้แยกต่างหากในตอนบ่ายของวันนั้น

ดังนั้นในวันสารทจีน จะมีการไหว้ดังนี้

1. ไหว้เจ้าที่ (ขอแสดงความเคารพ)
2. ไหว้ บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว (ขอแสดงความกตัญญู)
3. ไหว้ วิญญาณไร้ญาติ (เมตตาและกรุณา ให้ทาน)

ทั้งนี้ตามความเชื่อของจีนโบราณ จะถือว่าเดือน ๗ เป็นเดือนแห่งการปล่อยผีขึ้นมารับส่วนบุญบนโลกมนุษย์ จึงไม่ควรประกอบพิธีมงคลหรือทำกิจกรรมที่เป็นการเสี่ยงในช่วงเดือนนี้ เช่น

• ไม่จัดทำพิธีมงคลสมรส
• ไม่ซื้อ บ้าน รถ ใหม่
• ไม่เร่ิมงานก่อสร้าง
• ไม่ท่องเที่ยวต่างถิ่นแดนไกล
• ไม่อยู่นอกอาคารสถานที่ช่วงเวลา สามทุ่มถึงตีห้า
• ไม่ว่ายน้ำ เดินทางทางน้ำ ตอนกลางคืน

และในวันนี้ ไม่ใช่วันมงคล จึงไม่ควรให้พรกันในวันสารทจีน(เห็นในline มีการส่งคำอวยพร)

ดังนั้นในวันนี้จึงเป็นวันสามัคคีของลูกหลานที่มาพบปะกัน ไหว้บรรพบุรุษร่วมกัน ทานอาหารร่วมกัน และทำทานให้ผู้ยากไร้ ถือว่าเป็นประเพณีที่ดี ที่นับวันจะเสื่อมถอยตามกาลเวลา ตามความคิดที่มุ่งเน้นแต่การหาประโยชน์เพื่อส่วนตนฝ่ายเดียว ไม่ค่อยคำนึงถึงรากเหง้าต้นกำเนิด ตามสภาวะเศรษฐกิจ และความเชื่อความเข้าใจของแต่ละบุคคล


อ. วันชัย รวยอารี
๑๗ สิงหาคม ๒๕๕๙